Dersaadet'te Avusturya Sefirleri ilk kez 30 küsur sene önce rahmetli amcamın doktora tezini yazmasına yardım ettiğim günlerde karşıma çıkmıştı. Her nedense o zamandan bu yana kitabın ismi hep hatırımdaydı. İsminden başka bir şey hatırlamadığım bu kitap yıllar sonra karşıma çıkınca bu kez tarih merakı ile yeni baştan ve heyecanla okudum.
Karl Tebly'nin kaleme aldığı Dersaadet'te Avusturya Sefirleri isimli eser, Osmanlı İmparatorluğu'nun gücünün zirvesine ulaştığı 1550 - 1650 yılları arasında İstanbul'da görev yapmış olan çok sayıdaki Avusturyalı sefirin başkentleri Viyana'dan İstanbul'a gelinceye kadar geçmiş oldukları ve o zaman Türk ülkesi olan Balkan Yarımadasındaki ve görevli bulundukları İstanbul'daki gözlemlerini içeriyor.
Dört yüz sene önceki Almanca ile yazılmış olan eser, çoğunlukla henüz (çevrildiği tarih 1987) yayınlanmamış sefaret raporlarından oluştuğundan bilinmeyen pek çok hususu ihtiva ediyor ve Osmanlı sarayını pek bilinmeyen yönlerini de açığa çıkartıyor.
Dersaadet'te Avusturya Sefirleri'nin İstanbul'da görev yapmış çok sayıdaki sefirin farklı bakış açılarını yansıtması eserin oldukça renkli olmasını sağlıyor. Kitabın son sayfalarında eserde anıları ve raporlarından parçaların yer aldığı sefirlerin bir listesine de yer verilmiş.
Sefirlerin rapor ve mektuplarındaki anlatılar uzun bir zaman öncesinin insanlarının bakış açılarını, korkularını, endişeleri ve düşüncelerini göstermesi bakımından ilgi çekici. Kalabalık gruplar haline yola çıkan sefaret görevlilerinin uzun yolculukları için hazırlıkları, yolculuk sırasında başlarına gelenler, şahit oldukları kültürel ve sosyal detaylar ilgiyle okunuyor.
Elbette kitabın bizim için asıl ilgi uyandıran bölümleri, sefirlerin İstanbul'da tanık oldukları olaylar ve yaşadıkları. Bir yabancı gözüyle o devrin olaylarını ve olup bitenleri, sokak hayatını, insanları onlarını bakış açısından okumak oldukça bilgilendirici bir deneyim.
Önsözün ardından hazırlıkları anlatan çeşitli bölümler geliyor. Daha sonra İstanbul'a giriş ve sultanın huzuruna kabul bölümleri yer alıyor. Biraz dağınık bir anlatım olmakla beraber kitapta o günün İstanbul'una ve insanlarına dair de oldukça detaylı bilgiler edinmek mümkün.
Örneğin bunlardan bir tanesi, o zamanlar yazın serinleme ve soğutma ihtiyacına yönelik geliştirilmiş olan buz çukurları. Kış mevsiminde yağan karlar bu çukurlara doldurulurmuş ve yaza doğru bu karlar buz haline gelirmiş. Buzlar parça parça kesilip gerekli yerlere satılırmış. Kitapta günlük hayata dair buna benzer pek çok ilginç detayı bulmak mümkün.
Saray entrikaları, farklı ülkelerin sefirleri arasındaki çatışmalar, çekememezlikler, iftiralar, yalancı şahitlerin sakallarını kına ile boyanması ve bu durumda dolaştırılmaları, Barbaros Hayrettin'e suikast düzenleme planı, sefirlerin İstanbul'a doğru yol alırken konakladıkları bir mekanda heyetten birisinin kolundan tutup kaçırmaya çalışan kişi gibi parça parça ilginç anekdotların yer aldığı Dersaadet'te Avusturya Sefirleri okuması kimi okurlar için bazen ilginç ama bazen de farklı bir kültürün bakış açısından anlatılan detaylar nedeniyle sıkıcı olabilir.
Kitapta Türk örf ve adetleri, Türk aile hayatı, Türk mutfağı, Türk devlet ve ordu yapısı, dinî bayramları, sultanı huzuruna çıkma, sefaret hediyelerinin sultana verilmesi, sefaret raporları ve gizli belgeler gibi detaylar ilgiyle okunuyor.
Benim okuduğum ve bu yazıda ele aldığım Dersaadet'te Avusturya Sefirleri'nin 1988 baskısıydı. Kitabın 2013 senesinde yeni bir kapakla ve bu sefer Gençlik Kitabevi tarafından bir baskısı daha yapılmış.
Kitap Bilgileri:
Yazar: Karl Tebly
Çeviren: Selçuk Ünlü
Sayfa Sayısı: 344
Boyut: 13,5 x 19,5 cm
Yayınevi: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları
Hiç yorum yok