Kırmızı Balık Cinayeti / Andrea Camilleri - Carlo Lucarelli

İki yazar tarafından yazılmış bir cinayet romanı olan Kırmızı Balık Cinayeti’ne nerede nasıl denk geldiğimi ve neden satın aldığımı şimdi net olarak hatırlamıyorum. Büyük ihtimal, kitabın iki yazarından biri olan Andrea Camilleri ile ilgili bir konudan hareketle merak edip bir kitabını okumak istemişimdir. Camilleri İtalya'nın ünlü ve üretken bir polisiye roman yazarı.

Editör ürünü deneysel bir cinayet romanı

Kitabın sonunda kitabın nasıl meydana geldiğine dair editör Daniele diGennaro’nun notlarına yer verilmiş. Bu notlara göre, 2005 yılında Roma'da iki yazar ve editör Andrea Camilleri nin stüdyosunda bir belgesel çekimi için toplanmışlar. Sohbet esnasında diğer konular yanında deneysel romanın polisiyeye etkisi üzerine konuşulurken editör Daniele diGennaro aklına gelen bir fikri her iki yazara soru şeklinde yöneltmiş: “Karakterleriniz Salvo Montalbano ve Grazia Negro, önlerinde duran bir kadavra karşısında birlikte nasıl davranırlardı?. Bir soruşturmada nasıl sorguya çekerlerdi?"

Aralarında 40 yaş fark olmasına rağmen edebiyata yaklaşımları aynı olan iki yazar da bu fikre  hemen olumlu cevap vermişler ve konu kafa yormaya başlamışlar. Editör başarısını şöyle ifade ediyor: "Bu iş tamamdı. Her şey benim çok basit bir kışkırtmam a başlamıştı ve yola devam ediyordu."

Editör diGennaro’nu gazına gelen(!) Camilleri ertesi sabah evinde bir kitap göstermiş. 1936 da yayınlanmış bnu kitabın yazarı Dennis Wheatley ve kitabın ismi de “Miami'de Cinayet (Esrarengiz Bir Cinayet) “. Kitapta bir cinayet soruşturması raporlar, polis merkezi tutanakları, fotoğraflar ve mektuplarla anlatılıyormuş. Yine editöre kulak veriyoruz: "Evreka! Kitabın yazım şekli mektuplu roman şeklinde olacaktı."

Ancak kitap hemen ortaya çıkmıyor. Editörümüzün parlak fikrini ortaya atmasının üzerinden beş sene geçmiş olmasına rağmen her iki yazar da -diğer işlerinin yanı sıra- hâlâ kitapla uğraşmaya devam etmektedirler: "Bu esnada zorlukla Kırmızı Balık Cinayeti'nin taslakları üzerinde çalışabiliyorlardı. Hikayedeki iki karakterin de her adımını dikkatlice inceleyerek, mantık hatası olmaması adına bazen bunu çürütüp birbirlerini zora sokuyorlardı ...ikisi de diğerinin yazdıkları karşısında eksik duruma düşecek bir şekilde yazmak istemiyordu. Oynuyorduk ama şakamız yoktu.”

Editörümüz bu “satranç  oyunu”nu gayet iyi idare ediyor ve mutlu sona ulaşıyor: “Her iki karakterin de kendi ortamlarından ve hikayelerinden alınarak birlikte konumlandırılmaları denemesinde ortaya ilginç durumlar çıkacağından  hiç şüphe yoktu. Hepsinden öte karakterlerin kişisel özellikleri olduğu gibi buraya taşındı...Bu engebeli zeminde denemeye istekli olmalarından ve genellikle kendilerinin yaptığı romanın yapısıyla ilgili kontrollerden feragat etmelerinden dolayı kendilerine kalpten teşekkür ederim.”

Kırmızı Balık Cinayeti kitabının konusu

Kitap, Andrea Camilleri’nin roman kahramanı komiser Salvo Montalbano ile Carlo Lucarelli’nin roman karakteri müfettiş Grazia Negro arasında mektuplaşarak soruşturmayı sürdürdükleri bir cinayet romanı. Romanda, bu mektuplaşmalarda kullanılan fotoğraf ve kanla lekelenmiş kimlik belgeleri gibi ek öğelere de yer verilmiş.

İtalya’nın Bologna kentinde bir cinayet kurbanı bulunur. Cinayete dair yegâne ipucu ise kurbanın yanında bulunan üç ölü kırmızı balıktır. Cinayeti soruşturmakla görevli olan müfettiş Grazia Negro kurban Sicilyalı çıkınca komiser Salvo Montalbano’ya başvurarak yardım almak zorunda kalıyor.

Komiser Montalbano, üstlerinin karşı olduğu bu tehlikeli soruşturmada müfettiş Grazia’ya yardımcı olmaya çalışırken olaylar gelişiyor. İki yazar mektuplaşarak kitabı yazdıklarından olaylar da iki kahramanın mektuplaşmaları şeklinde ilerliyor.

Çeviri sorunu

Biraz araştırma yapınca, bir İtalyan polisiye yazarı olan Andrea Camilleri’nin kitaplarını Sicilya diyalektiğinde yazdığını ve romanların asıl alamet-i farikasının bu dil olduğunu öğrendim.

Ancak Kırmızı Balık Cinayeti romanında bu dil zenginliği veya cazibesini fark edemediğimizi söylemeliyim. Böyle olunca da bu kısa roman sıradan ve merak edilip okunan öylesine deneysel bir eser olmaktan öteye gidemiyor.

Ancak çevirmen Güliz Akyüz Yıldırım’ın bu konuda hatalı veya suçlu görmenin haksızlık olacağını da eklemeliyim. Örneğin Karadeniz, Trakya veya Ege şivesi ile diyalogların yer aldığı Türkçe bir romanı farklı bir dile ne kadar başarıyla çevirebilirsiniz? Çeviri eserlerde bu tür olaylar bazen çözümsüz ve kaçınılmaz olabiliyor.

Kitap Bilgileri:

Adı: Kırmızı Balık Cinayeti
Orijinal Adı: Acqua in bocca
Yazar: Andrea Camilleri – Carlo Lucarelli
Çeviren: Güliz Akyüz Yıldırım
Sayfa Sayısı: 96
Boyut: 13.5 x 19.5 cm
Yayınevi: Sel Yayıncılık